İyilik maskeli kötülük: Yeşil yıkama
Bu yazı 04.03.2024 günü Karar Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.
Şeytan sağdan yanaşır
“Şeytan sağdan yanaşır” terimini zaman zaman kullanırız.
Şeytan neden sağdan yanaşır?
Cevabı Araf Suresi’nde:
“17. Sonra elbette onlara önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım.”
Demek ki Şeytan sadece sağdan değil her yönden yaklaşır.
Şeytan her yönden yanaşsa da en tehlikelisi sağdan yanaşmasıdır. Sağdan yanaşırken iyilik maskesi arkasında kötülüğü teşvik eder. Şeytana uyanlar, iyi şeyler yapacaklarını zannederek kötülük yaparlar.
Yeşil yıkama veya aklama maskesi
İş yaşamında yeşil yıkama (greenwashing), olumlu eylemleri sergileyerek olumsuz eylemleri maskeleme faaliyetleridir (1). Daha yeşil bir imaj, çevresel sürdürülebilirlik algısı oluşturularak, gerçek dışı veya yanıltıcı iddialar ile, bir hizmet, ürün veya şirket, aslında olmayan özellikleriyle tanıtılır ve pazarlanır.
Bu terim, tüketicileri, kamuoyunu ya da yatırımcıları yanıltmak amacıyla, sürdürülebilirlik iddialarını abartan ya da çarpıtan reklam ve pazarlama kampanyaları için kullanılmaktadır. Günümüzde, sosyal yaşamda yaygınlaşan çevrecilik yaklaşımı istismar edilerek, doğaya kasteden proje ve faaliyetler yeşil yıkama maskesi ile meşrulaştırılıyor.
Yeşil yıkama terimini sadece çevresel konularla sınırlandıramayız. Sosyal yaşamın her alanında bu yaklaşımın yansımalarını görebiliriz.
Çoğunluğu dindar olan halkımızın dini duygularının “dindarlık” maskesi ile istismar edilmesi de bir çeşit yeşil yıkamadır. Aynı şekilde, kalkınma ve istihdam maskesi altında çevre katliamına zemin hazırlanması da yeşil, hatta yemyeşil yıkamadır.
Yeşil yıkama yapanların akıbeti
Şeytana uyanlar ve kötülük maskesi kullananalar genellikle miyoptur, uzağı göremezler.
Şeytana uyanların hesap gününü unutması gibi, dünyadaki kötülük saltanatına kapılanlar da saltanatlarının sonsuza kadar süreceği zehabına kapılırlar. Çok uzakta değil, 28 Şubat 1997’de laiklik maskeli zulümlerinin bin yıl süreceğini hayal edenler, 20 yıl geçmeden acıtıcı gerçekle yüzleştiler.
Bugün de değişik maskelerle aynı yoldan gidenlerin farklı bir sonuçla karşılaşacaklarını beklemeleri, Allah’ın sosyal kanunlarını bilmediklerini, yaşananlardan ibret almadıklarını gösterir.
Kötülük yapanlar yaptıkları kötülüklerden geçici olarak kazançlı çıksalar da er veya geç yaptıkları kötülüklerin ibretlik akıbetine muhatap olurlar.
Şirketler açısından yeşil aklama; uzun vadede pazar payına, firma değerine zarar vermekte, gelir kaybına, marka itibarının zedelenmesine, tedarik ve değer zincirinden çıkarılma riskine, ortaklıkların ve tüketici güveninin kaybedilmesine, olumsuz çevresel etkilere, yanıltıcı pazarlama iddialarından kaynaklı soruşturmalara, dava edilme riskine, yasal maliyetlere, yatırımcıları ve ortakları çekmede artan zorluğa ve kurumsal başarısızlıklara yol açmaktadır.
Yeşil aklama yapan şirketlerin akıbeti ile ilgili sayısız örnek vardır.
Ünlü Alman otomobil üreticisinin 2015 yılında yaşadığı olay bunlardan biridir. Ünlü marka, emisyon standartlarını karşılamayan dizel araçlarını, çevre dostu ve düşük emisyonlu olarak tanıtarak dünya genelinde satış yapmıştı. Markanın, laboratuvar testlerinde düşük emisyon sonuçlarının elde edilmesine yardımcı olan hile yazılımını kodladığı ve bu sayede dizel motorlu araçlarının emisyon testlerini manipüle ettiği ortaya çıktı. Dev otomobil üreticisi, milyonlarca aracını geri çağırmak ve çevresel ceza ve tazminatları ödemek zorunda kaldı, birçok yönetici istifa etti ve şirketin itibarı büyük çapta zarar gördü.
Ünlü bir elektrikli araç üreticisi, tüketicileri elektrikli araçlarının menzili ve yetenekleri konusunda yanılttığı için ABD’de dava edildi ve şirketin milyonlarca dolar tazminat ödemesine hükmedildi.
Dürüstlük ihtiyacı
Kamuoyunun kitle iletişim araçları vasıtasıyla çabucak etkilendiği ve aldatılabildiği bir ortamda yaşıyoruz. Böyle bir ortamda etik kültürün çok daha önemli olduğu şüphesiz.
Dürüstlük güven oluştururken; yeşil aklama aldatmacası dürüstlüğü ve güven duygusunu yok ediyor, insanlar kolayca aldatılıyor.
Hz. Peygamber’in “bizi aldatan bizden değildir” ifadesinin muhatabı olan, melek maskeli, şeytanlaşmış insan aldatıcıların şerrinden ve aldananlardan olmaktan bizi koruyacak en önemli araç irademizdir. İradi tercihlerimiz bizi şeytanlaştıracak veya meleklerden üstün olmanın yolunu açacaktır.
Maskelerin arkasındaki gerçek yüzleri görerek bize iyiyi kötüden ayırma gücünü veren Rabbimize ne kadar minnettar olsak azdır.
Yönetim, denetim ve kurumsallaşma konularında eğitim veya danışmanlık desteğine ihtiyacınız mı var? Bize ulaşın…
(1) Rânâ Özsoy. Şirketlerimizi Bekleyen Tehlike: Greenwashing. HBR Türkiye, 19.12.2023.
